Adigey’deki Kazak örgütü – komşu Krasnodar bölgesinde olduğu gibi – Kazakların devriye gezmesini istiyor. Çerkesler ise itiraz ediyor.
Adigey’deki Kazak örgütü – komşu Krasnodar bölgesinde olduğu gibi – Kazakların devriye gezmesini istiyor. Çerkesler ise itiraz ediyor. Maykop Adığe Khase başkanı Zaurbiy Chundyshko “Kazaklar Adigey’de devriye gezmeye başlarsa sonu gelmeyecek bir felaket başlar” dedi (Kavkazskaya Politika, 11 Ağustos).
Çerkesler Kazakları on dokuzuncu yüzyıldaki kanlı istilayla özdeşleştiriyor. Kazaklar koçbaşı işlevi görmüşlerdi. Rusya stratejik Karadeniz kıyılarına büyük önem veriyordu. Çar hükümeti kuzeybatı Kafkasya’yı ele geçirdikten sonra başta kıyılar olmak üzere bölgedeki Çerkes nüfusun tamamına yakınını sürgün etti. Kuzey Kafkasya’nın batı ucundaki Adigey’de Çerkesler nüfusun sadece dörtte birini oluşturuyor.
Çerkes örgütleri Adigey parlamentosuna başvurarak Gönüllü Halk Müfrezeleri (Dobrovolnaya Narodnaya Druzhina) yasasının onaylanmamasını istediler. Geneli kapsamasına karşın yasadan sadece Kazakların yararlanması bekleniyor. Başvuruyu kaleme alanlar Adigey’in Rusya’daki en sakin yerler arasında olduğu, dolayısıyla kolluk güçlerinin takviye edilmesine gerek olmadığı vurgusu yaptılar. 2014 yılında Gönüllü Halk Müfrezelerine ilişkin bir federal yasanın kabul edildiğini ama nasıl uygulanacağına yerel makamların karar verdiğini belirttiler. Başvuruda “bugün cumhuriyetin ve bölgenin istikrarını koruma; toplumda yarılmayı engelleme; sağduyu gösterme ve yaklaşmakta olan çatışmayı önleme olanağına sahipsiniz” ifadesi kullanıldı (Circassiatimesrussian.blogspot.com, 29 Temmuz).
Maykop Adığe Khase üyesi Arambiy Khapai Kavkazskaya Politika haber ajansına verdiği söyleşide mali kaynakların takviye gönüllü güçlere harcanmaması gerektiğini dile getirdi. Khapai’ye göre Adigey’de görev yapan 5.000 polis memuru asayişi korumaya yetiyor.
Bir başka aktivist Adam Bogus Çerkes ve Kazak gönüllülerin birlikte devriye gezmeleri gibi ılımlı bir çözüm önerdi. Bogus’a göre Adigey’deki Kazak örgütünün kurduğu 130 kişilik gruba – Çerkeslerin itirazlarına bakılmadan – eğitim verilmişti.
Rus hükümetinin daha önce attığı adımlar bu tuhaf ısrarın sebebini açıklıyor. Adigey’deki Kazak örgütü Kuban Kazak Askeri Gücü (Kubanskoe Kazachye Voisko) denen yapıya bağlı. Gönüllü Halk Müfrezeleri kararından önce Adigey’deki Kazak örgütünün 400 üyesi vardı. Hükümetin maddi yardım yapmaya başlamasından sonra bu rakam 4.500 kişiye çıktı. Gönüllü Halk Müfrezelerinin kapısının kağıt üzerinde herkese açık olmasına karşın sadece Kazaklar maddi yardım aldığı için bu grubun mensupları katılıyor (Kavkazskaya Politika, 11 Ağustos).
Moskova etnik Rusların Kuzey Kafkasya’yı terk etmemesi ve bölgeyi elinde tutabilmek için Kazaklara güveniyor. Rusya Çerkesler ve diğer Kuzey Kafkasyalılar üzerinde psikolojik baskı kurmak amacıyla Kazak örgütlerine para akıtıyor.
Milliyetçi görüşleriyle tanınan Krasnodar valisi Alexander Tkachyov birkaç yıl önce Kazak devriyeler uygulamasını başlattığında amacını şöyle açıklamıştı; başta Kuzey Kafkasyalılar olmak üzere Rus olmayan nüfus taciz edilecek, yaşam koşulları kötüleştirilecekti. Rus yasaları polisin elini kolunu bağladığı için Krasnodar bölgesinin kendi savunma gücüne ihtiyacı vardı (Yuga.ru, 2 Ağustos 2012). Aynı politika şimdi Krasnodar bölgesinin topraklarıyla çevrilmiş olan Adigey Cumhuriyeti’nde uygulanmak isteniyor.
Kazakların Adigey’de kullanılmak istenmesi “Kazak” sıfatının benimsendiğini de gösteriyor. Bugün para için Rusya’nın emirlerini yerine getiren herkes Kazak olarak nitelenebilir. Yüzyıl önce Kazaklara Rusya İmparatorluğunun sınırlarını korumaları ve genişletmeleri karşılığında özel statü ve ayrıcalıklar tanınmıştı. Moskova şimdi Kuzey Kafkasya’yı yeniden fethetmek için geçmişteki kurumlardan yararlanmak istiyor. Ne var ki bu kumar modern devlet kuramıyla çelişiyor ve Kuzey Kafkasyalıların kızgınlığını daha da artıracak gibi görünüyor.
Valery Dzutsev, 2 Eylül 2015
Çeviri: Dr. Ömer Aytek Kurmel
Cherkessia.net, 12 Eylül 2015